Palliatieve zorg
Volgens de World Health Organization is palliatieve zorg een vorm van zorg die de kwaliteit van leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening. Dit gebeurt door het voorkomen en verlichten van lijden door vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard.
De reikwijdte van palliatieve zorg
Palliatieve zorg richt zich uitdrukkelijk niet alleen op de terminale fase, maar kan al vroeg in het ziekteverloop aan de orde zijn (supportieve zorg) - in combinatie met therapieën die levensverlengend zijn. Palliatieve zorg kan ook (medische) onderzoeken omvatten die nodig zijn om pijnlijke klinische complicaties te begrijpen en te behandelen.
Ruimte voor diversiteit
In de begeleiding van een patiënt met een ongeneeslijke ziekte is het belangrijk dat er ruimte is voor diversiteit. Het omgaan met een ongeneeslijke ziekte, met de laatste levensfase en het stervensproces is voor iedereen anders. Het is afhankelijk van iemands geschiedenis, opvoeding, cultuur en persoonlijke waarden. Dat vraagt van de arts een open houding zonder vooroordelen en expliciete aandacht voor de eigenheid van de patiënt met zijn unieke persoonlijke context om zorg op maat te kunnen bieden.
Verschillende disciplines
Daarnaast is het voor goede palliatieve zorg vaak van belang dat verschillende disciplines betrokken zijn bij de begeleiding van ongeneeslijk zieke patiënten. Van artsen wordt gevraagd om samen te kunnen werken met verschillende professionele en informele zorgverleners (mantelzorgers en vrijwilligers). Bovendien dienen artsen de perspectieven die de verschillende disciplines bieden te integreren in de zorg voor de ongeneeslijk zieke patiënt, waarbij gezamenlijke besluitvorming samen met de patiënt voorop staat.
Attitude, kennis en vaardigheden
De zorg voor de ongeneeslijk zieke patiënt is complex en vraagt van aankomende artsen een specifieke attitude, specifieke kennis en specifieke vaardigheden om de patiënt zowel multidisciplinair als multi-dimensioneel (lichamelijke, psychische, sociale en spirituele dimensie) te kunnen begeleiden.
Palliatieve zorg in Nederland
Door de vergrijzing en het toenemend aantal mensen met een chronische ziekte zoals kanker, hartfalen, COPD en dementie wordt de vraag naar palliatieve zorg steeds groter. Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport gaat ervan uit dat palliatieve zorg in Nederland door reguliere, generalistische zorgverleners wordt gegeven.
Dat betekent dat de arts bij wie de patiënt in behandeling is ook degene is die zo nodig de palliatieve zorg verleent. De afgelopen decennia heeft de palliatieve zorg in Nederland zich sterk ontwikkeld. Er is veel expertise opgebouwd die benut kan worden door hulpverleners. Er zijn hospitia indien gespecialiseerde palliatieve thuiszorg niet toereikend is, bijvoorbeeld in complexe zorgsituaties. Bij disciplines zoals ouderengeneeskunde en huisartsgeneeskunde waarin palliatieve zorg een veelvoorkomend onderdeel van het vak is, maakt palliatieve zorg deel uit van de opleiding en zijn bijscholingen en kaderopleidingen in ontwikkeling of reeds beschikbaar. De basisopleidingen voor artsen zijn maar beperkt meegegaan in deze ontwikkeling.
